Suche, zaczerwienione i piekące powieki – przyczyny oraz leczenie

Zespół suchego oka to jedna z najczęstszych jednostek chorobowych, z którą zgłaszają się pacjenci do swojego okulisty. Dotyka to co piątego pacjenta!

Typowe skargi i dolegliwości to:

• świąd,
• zapalenie brzegów powiek,
• opuchnięte oczy,
• uczucie ciała obcego,
• czerwone powieki, które z czasem stają się nie do zniesienia i stanowią problem w codziennym funkcjonowaniu i pracy.

Standardowym leczeniem przynoszącym szybką ulgę to krople do oczu tzw. “sztuczne łzy”.

Skąd bierze się suchość powiek?

Suche powieki – przyczyny:

• nieprawidłowa higiena podczas używania soczewek kontaktowych (infekcje bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze),
• długotrwała praca przy komputerze (rzadkie mruganie z powodu stałego napięcia akomodacji),
• alergie, alergeny (pyłki drzew, roztocza kurzu domowego),
• ciała obce (mikrourazy),
• kosmetyki i niewłaściwe preparaty stosowane do pielęgnacji skóry twarzy
• klimatyzacja, brak prawidłowego nawilżenia powietrza,
• dym tytoniowy,
• przewlekłe niedobory witaminy A (klasyczna xerophthalmia).

Jakie choroby mogą powodować suchość powiek?

Najczęstsze powody suchości powiek to: zaburzenia wydzielania łez – filmu łzowego, alergia, leki, używanie soczewek kontaktowych, długotrwała praca przy komputerze i smartfonie, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, urazy, infekcje.

Zignorowanie u siebie nieleczonego zespołu suchego oka może doprowadzić do permanentnych powikłań, włączając nieodwracalne upośledzenie widzenia. Należy zająć się tym schorzeniem jak najwcześniej!

Upośledzenie wydzielania łez

Zespół “suchego oka” objawowo manifestuje się umiarkowanym przekrwieniem (czerwoną powieką), pieczeniem, uczuciem” piasku pod oczami”, subiektywnym odczuciem świądu. Wynika z zaburzenia wydzielania filmu łzowego lub nieprawidłowej równowagi jego komponentów, które odgrywają ważną rolę w ochronie przed patogenami i metabolizmie oka. Występują na tle neuropochodnym, zapalnym, immunologicznym i jatrogennym.

• neuropochodnaetiologia to uszkodzenie nerwu trójdzielnego n. V i twarzowego n. VII, które odpowiadają odpowiednio za wydzielanie łez i za niedomykalność szpary powieki powodującej nadmierne wysychanie oczu,
• zapalne zmiany gruczołów łzowych w przebiegu choroby zakaźnej np. nagminne zapalenie przyusznic lub wirusa grypy (towarzysząca zaczerwieniona powieka, opuchnięte części skroniowej powieki górnej, bolesność i powiększenie węzłów chłonnych przyusznych). W leczeniu należy zastosować antybiotyków, salicylanów i kompresów rozgrzewających,
• immunologiczne choroby takie jak kolagenozy, twardzina skórna, zapalenie stawów czy Zespół Sjörgrena, w której dochodzi do zmniejszenia wydzielania filmu łzowego wraz z towarzyszącym zapaleniem nosa i krtani,
• tło farmakologiczne – przyczyna to stosowanie leków z grupy beta-blokerów (farmakoterapia jaskry), tabletek antykoncepcyjnych, retinoidów (w kuracji trądzikowej towarzyszy świąd, podrażnienie, sucha skóra na powiekach), leków przeciwhistaminowych, przeciwdepresyjnych, moczopędnych oraz preparatów z adrenaliną i atropiną,
• inne z przerwaniem ciągłości rogówki (laserowa korekcja wzroku, zaćmy).

Zapalenie spojówek

Może rozwinąć się wskutek przewlekłego nieprawidłowego filmu łzowego. Objawy tzw. triady irytacyjnej o zróżnicowanej intensywności: światłowstręt, łzawienie, zwężenie szpary powiekowej. W ostrym zapaleniu spojówek występuje również bardzo silne przekrwienie, ewakuacja surowiczej lub śluzowo-ropnej wydzieliny.

Przyczyny prostego zapalenia spojówek (coniunctivitis simplex):

• fizyczne (promieniowanie UV, pyły, mechaniczne drażnienie rzęsami w następstwie ich niewłaściwego wzrostu lub patologicznego ustawienie brzegów powiek),
• chemiczne (drażniące chemikalia- pary, dymy, gazy),
• niewyrównane wady refrakcji (nadwzroczność, niezborność, starczowzroczność)
• patologie w ustawieniu osi widzenia obu gałek ocznych (niewyrównany zez utajony bądź jawny nieznacznego stopnia), aberracje konwergencji, nieprawidłowa korekcja okularowa- zła oś cylindryczna, środki optyczne w stosunku do osi widzenia,
• przewlekły brak snu (najczęstsze kliniczne objawy to: ból, suche powieki, zaczerwienienie brzegów powieki, sine, opuchnięte pod oczami powieki),
• hormonalne, związana z wiekiem po menopauzalnym i spadkiem estrogenów po około 50 roku życia, zminimalizowana estrogenową terapią zastępczą), czasem ciąża ( zaburzona równowaga hormonalna),
• dermatologiczne (AZS, pemphigoid),
• neurastenia – postać nerwicy manifestującej się nieustannym wyczerpaniem psychofizycznym). Zaniedbana może prowadzić nawet do obrzęku tarczy nerwu wzrokowego poprzez wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego oraz zwiększać ryzyko wystąpienia jaskry.

Leczenie niepowikłanego zapalenia spojówek nie wymaga stosowania antybiotyków. Szczególnie istotne jest znalezienie i wyeliminowanie głównej przyczyny zapalenia, bardzo często z trwałym ustąpieniem dolegliwości. Opcjonalnie można zastosować leki z substancjami odkażającymi jak: cynk, błękit metylenowy oraz kwas borny.

Powyższe preparaty zawierają środki wazokonstrykcyjne, zmniejszają wydzielanie przez gruczoły łzowe, dlatego należy wcześniej przeprowadzić u lekarza próbę Schirmera, która pozwoli zweryfikować i wykluczyć niedostatek łez. by zapobiec pogorszeniu stanu spojówki i rogówki. W przewlekłych stanach stanowczo należy zrezygnować z kropli do oczu z glikorotykosteroidami, ponieważ działają tylko objawowo, krótkotrwale, a ich odstawienie powoduje całkowity powrót dolegliwości. Ponadto może grozić powikłaniom takich jak: zaćma posterydową i glaucoma.

Jaglica

Inaczej zwana “egipskim zapaleniem oczu”. Uciążliwe przewlekłe zapalenie bakteryjne spojówek, którego przyczyną jest wniknięcie wewnątrzkomórkowego drobnoustroju Chlamydią trachomatis. Nieleczone prowadzi do ślepoty i jest najczęstszym powodem ślepoty na świecie. Początkowo dochodzi do tzw. “jagieł” – wykwitów (żółtawych grudek) z przekrwieniem na powiekach górnych z uniesieniem w centrum i otoczonym wieńcem przekrwienia. Z czasem grudki przypominają ziarna ugotowanej kaszy jaglanej.

Nieleczona rozwinięta jaglica powoduje pokrycie od góry rogówki łuszczką jagliczą, do której wrastają liczne naczynia. W tym stadium objawowo pacjent odczuwa subiektywne wrażenia charakterystyczne dla zapalenia spojówek. Zaawansowane III stadium to ptosis trachomatosa – opadnięcie górnej powieki – w badaniu przedmiotowym senny wygląd. IV stadium to nieprawidłowy wzrost rzęs (trichiasis), uszkodzenie mechaniczne rogówki, gojące owrzodzenia i zeskórzenie gałki ocznej, a tworzące się bielmo jest przyczyną ślepoty. Farmakoterapia opiera się na stosowaniu ogólnym tetracykliny minimum 3 tygodnie i antybiotyku w maści 2-3 miesiące. Leczenie obejmuje wszystkich członków z otoczenia pacjenta.

Atopowe zapalenie skóry a atopowe zapalenie spojówek

Atopowe zapalenie skóry jest dermatozą związaną z defektem bariery naskórka. Przyczyny AZS: predyspozycje genetyczne, immunologiczne, psychiczne oraz środowiskowe. Częste objawy to: swędzenie skóry, problem z nawilżeniem naskórka, sucha i złuszczająca skóra. Podrażnienie skóry wokół oczu, podatna na czynniki zewnętrzne, swędzące suche powieki. Jedne z kryteriów Hanifina i Rajki to: nawrotowe zapalenie spojówek, predyspozycja do stożka rogówki, przedniotorebkowej zaćmy, również zacienienie wokół oczu, rumień twarzy, świąd skóry, fałd Dennie-Morgana (fałd oczny, podwójny w okolicy dolnej powieki).

U około 40%, które chorują na AZS, występuje atopowe zapalenie spojówek i rogówki. Atopowe zapalenie spojówki cechuje: swędzenie, przekrwienie powieki, ewakuacja gęstej lepkiej wydzieliny brzegów powiek, sucha skóra na powiece.

Kuracja w przypadku atopowego zapalenia spojówek: odczulanie na alergen, farmakoterapia ogólna i miejscowa – krople do worka spojówkowego. W przypadku powikłań leczenie zabiegowe. Należy ograniczyć kontakt z oczami, powstrzymać chęć drapania, ponieważ może spowodować infekcję bakteryjną.

Czym może się skończyć zignorowanie problemów z suchością powiek?

• coraz częstszy dyskomfort nawracających infekcji bakteryjnych i wirusowych gałki ocznej,
• uszkodzenie rogówki a w konsekwencji pogorszenie wzroku,
• powstania przymgleń, ubytków i owrzodzeń rogówki.

Zaczerwienione powieki – domowe sposoby

W prewencji zespołu suchego oka ważne jest:

• wykonywanie przerw podczas intensywnej pracy przy komputerze, spoglądanie na zielone obiekty,
• optymalizacja lokalizacji ekranu monitora 10-20 stopni poniżej poziomu oczu, pozwala to zminimalizować szerokość szpary powiekowej,
• korzystanie z kropli nawilżających “sztucznych łez”, jednak należy pamiętać, że niektóre preparaty zawierają konserwanty zapewniające sterylność produktu, ale mogą dodatkowo podrażniać komórki powierzchni oka, uszkadzając ją,
• dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu,
• częste mruganie.

Warto jednak pamiętać, że fachowa diagnostyka lekarza jest niezbędna w przypadku zaawansowanych objawów i nie należy ich bagatelizować.

Skorzystaj z naszej profesjonalnej diagnostyki – Margo Optyk

Warto skonsultować się z naszym optykiem i lekarzem okulistą by dokonać dokładniejszej diagnostyki w celu dobrania indywidualnego leczenia preparatami. Często polecanym krokiem jest zmiana soczewek na okulary, które dodatkowo chronią oczy przed nadmiernym parowaniem i wiatrem. Ponadto okulary z powłoką antyrefleksyjną odbijają niebieskie spektrum światła, emitowane przez ekrany telefonu czy monitora.

Warto wspomnieć, że soczewki znacznie częściej powodują uczucie suchości spojówek i powiek oraz prowadzą przy braku odpowiedniej higieny do poważnych infekcji narządu wzroku takich jak zakażenie pierwotniakiem Acanthamoeba i w konsekwencji blizn w rogówce lub całkowitej utracie widzenia. W naszym gabinecie zaproponujemy Ci szeroka diagnostykę i spersonalizowane leczenie dostosowane do twojej pracy i trybu życia.

Zapisz się do nas na wizytę już dziś i zadbaj o swoje oczy!

Źródła:
Niżankowska M.H,Okulistyka. Podstawy kliniczne,, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ,Warszawa 2007